Anzak törenlerinin 101. yıldönümü, başta Avustralya olmak üzere Türkiye ve Yeni Zelanda’da törenle karşılandı. Avustralya ve Türkiye’deki törenler, terör tehdidi gölgesinde gerçekleşti. Terör tehdidi, Çanakkale’de Anzak’ların otellerdeki konaklama oranını, yüzde 20 seviyelerinde indirirken, Avustralya’da saldırı hazırlığındaki bir kişi ise gözaltına alındı.
ZAFER POLAT-SYDNEY
Avustralya’da Anzak Günü binlerce kişi tarafından 101. yıldönümünde çeşitli etkinliklerle anıldı. Sydney ve Melbourne’nin yanı sıra, ülkenin her yerinde çeşitli programlar yapıldı. Başkent Canberra’da Çanakkale savaşlarında ölen Anzak askerlerini anmak isteyen 55 bine yakın kişi Ulusal Savaş Anıtı önünde toplandı. Yapılan konuşmalarda, ‘bunun savaş değil; vefa, dostluk ve sevgiyle ilgili olduğu’ vurgulandı. Bu arada Anzak törenlerinin 101’nci yıldönümü, başta Türkiye ve Yeni Zelanda’da törenle karşılandı. Çanakkale Tarihi Gelibolu Yarımadası’ndaki Şehitler Abidesi’nde yapılan programa, Avustralya Federal Gazi İşleri Bakanı Dan Tehan ve heyetteki diğer yetkililer katıldı. Anzak çıkarmasının 101. yıldönümü nedeniyle 25 Nisan Pazartesi sabaha karşı Anzak Koyu’ndaki Şafak Ayini gerçekleşti. Törende, Avustralya’yı Gazi İşleri Bakanı Dan Tehan, Yeni Zelanda’yı ise; Savunma Bakanı Gerry Brownlee temsil etti. Şafak Ayini törenlerinin, yapılmaya başlandığı yıldan bu yana en düşük katılımla gerçekleşeceği bildirildi. Terör tehdidi, bu yıl Çanakkale’deki törenlere katılımı ciddi manada etkiledi. Geçtiğimiz yıllarda 5 bin kişilik portatif trübün kurulurken, bu yıl 1500 kişilik tribün yeterli bulundu. Anzak’ların otellerdeki konaklama oranı ise yüzde 20 seviyelerinde kaldı.
ADALET BAKNI: TERÖRÜN BOYUTUNU GÖSTEREN GELİŞME
Öte yandan Avustralya’da düzenlenen Anzak törenleri öncesi polis, çocuk yaşta bir zanlıyı gözaltına aldı. İddiaya göre gözaltına alınan şahıs, Anzak törenlerine saldırı hazırlığı içinde bulunuyordu. 16 yaşında olduğu belirtilen çocuğun, törenlere saldırı için silah temin ettiği ve saldırıya hazırlandığı anda polis tarafından yakalandı. Konuyla ilgili Federal Adalet Bakanı Michael Keenan:”Bu gerçekten korkunç bir senaryo ve aynı zamanda Avusturalya’daki terör tehdidinin boyutlarını da gösteren önemli bir gösterge” dedi. Şüpheli gencin ismi ve bağlantıları konusunda ise henüz bir açıklama yapılmadı.
ANZAK KOYU’NA 1500 KİŞİLİK TRİBÜN
Dünyadaki global terör endişesi, 2015’de final gibi görülen 100’üncü yıl törenlerinin gerçekleşmiş olması nedeniyle Çanakkale en sakin Ancak törenlerine hazırlanıyor. Her yıl 25 Nisan sabahı saat 05.30’da Anzak Çıkarmasının yıldönümü olarak düzenlenen anma törenleri, bu yıl daha sessiz geçecek. Tarihi Gelibolu Yarımadası’ndaki Anzak Koyu’nda düzenlenen törenler, Anzak torunlarının katılımıyla turizme katkı sağlıyordu. Ancak hem geçen yıl final niteliğindeki 100’ncü yıl törenlerinin yapılmış olması, hem de global terör tehdidi nedeniyle Avustralya ve Yeni Zelanda’dan törenler için gelmesi beklenen turist sayısında büyük bir düşüşe yol açtığı belirtildi.
ŞAFAK AYİNİNDE DUYGU SELİ
Merasim Kıtası’nın yerini almasıyla başlayan tören öncesinde, yaklaşık 2 bin Anzak, geceden geldikleri koyda, dedeleri için dua etti, sabaha kadar ayini bekledi. Katılımın geçen yıllara göre daha az olmasının son dönemdeki terör olaylarından kaynaklandığı ileri sürüldü. Bu arada ‘Anzak Günü’nün, Avustralya ile Yeni Zelanda’ya savaş ve barış zamanında hizmet etmiş her erkek, her kadını anma amacını taşıdığı için büyük öneme sahip olduğu da ifade edildi.
Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’nda, Arıburnu önündeki Anzak Koyu’nda, yapılan Şafak Ayini öncesi, Yeni Zelanda ile Avustralya askeri bandosu, müzik dinletisi sundu. Alana kurulan dev ekranlardan savaş ile ilgili belgeseller, savaşa katılan askerlerin anıların anlatıldığı röportajlar yayınlandı. Şafak Ayini töreni öncesinde, atalarını anlamak için ülkelerinden gelen Anzaklar, yağışlı geçen geceden itibaren uyku tulumlarında çıkarmanın yapıldığı topraklarda, uyuyup tören saatini bekledi. Ayin öncesindeki anlatımlarda, Anzak Günü’nün Avustralya ile Yeni Zelanda’ya savaş ve barış zamanında hizmet etmiş her erkek, her kadını anmak amacını da taşıdığı aktarıldı. Çıkarma sırasında, 8 bin 700’den fazla Avustralya ve 2 bin 721 Yeni Zelanda askerinin yaşamlarını yitirdiği, bu sayıların iki ufak ülke için çok büyük kayıp olduğunu vurgulandı. Gelibolu Harekatı’nın askeri anlamda kaybedilse de, Avustralya ve Yeni Zelanda askerinin cesaretleri, dayanıklılıkları ve yardımlaşmalarıyla Anzak efsanesini yarattıkları ifade edildi.
AYİN, MERASİM KITASIYLA BAŞLADI
Anzak Çıkarması‘nın 101’inci yıldönümünde şafak ayini de, saat 05.30’da, Merasim Kıtası’nın, tören alanına gelmesiyle başladı. Türkiye‘yi Çanakkale Vali Yardımcısı Bekir Sıtkı Dağ’ın temsil ettiği ayinde, ayrıca Yeni Zellanda Savunma Bakanı Gerry Brownlee, Avustralya Gazi İşleri Bakanı Dan Tehan ile asker, sivil yöneticiler, Avustralya ve Yeni Zelandalı askerler ile 2 bine yakın Anzaklı katıldı. Katılımın geçen yıllara göre daha az olmasının son dönemdeki terör olaylarından kaynaklandığı ileri sürüldü. Askerlerin ilk ayak bastığı koyda, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın bir kültürü haline getirdiği Şafak ayininde, harekat boyunca yaşamını yitiren Avustralya, Yeni Zelanda ve Türk askerleri için saygı duruşu yapıldı. Yerel dilde, müzik çalındı.
“BU CESUR ERKEKLERİN HİKAYESİDİR”
Törende ilk konuşmayı ise Avustralya Gazi İşleri Bakanı Dan Tehan yaptı. Kendileri için canlarını verenlerin fedakarlığı, kararlılığı ve cesaretini anmak üzere alanda bulunduklarını söyleyen Tehan, şöyle dedi:
“Onları hikayeleri ile hatırlıyoruz, torunları olarak aktardığımız hikayeleriyle. İlk Anzaklara ve onları takip edenlere saygılarımızı sunmak için buraya geldik. Bu, yabancı bir ülkede değerlerimiz, özgürlüklerimiz ve egemenliğimiz için savaşan cesur erkeklerin hikayesidir. Bu yer hikayenin başladığı yerdir. Cesaretin, dayanıklılığın ve Avustralya’nın kolları sıvayıp bir işi sonuçlandırma ruhunun hikayesidir.”
Savaşa katılan askerlerin isimlerini de veren Dan Tehan, “Queensland Maryborough’da bir ofis çalışanı olan Teğmen Duncan Chapman gibi kişilerin hikayesidir. Brisbane’da askere yazılan Duncan, kendisini dünyanın diğer ucundaki bu yerde ne beklediğini bilmiyordu. 9. Tabur’da görevli Teğmen Chapman, Gelibolu’ya çıkarma için gönderilen ilk dalga Avustralya birlikleri arasındaydı” diye konuştu.
Tehan, askerlerden Duncan’ın 101 yıl önce, şafak karanlığında kıyılara ilk çıkan Anzaklardan olduğunu hatırlatıp, yaşadıklarını “Nasıl bir canlı cehennemdi ve 25 Nisan Pazar sabahı saat 04.00’den 28 Nisan Çarşamba gününe kadar sürekli ateş altındayken vurulmadan nasıl hayatta kaldım hala benim için bir muammaydı” sözleriyle anlattığını aktardı. Duncan’ın buradan hayatta kalıp ayrılacak kadar şanslı olduğunu da ifade eden Dan Tehan, şöyle konuştu:
“Birçoğu kalamadı. 11 binin üzerinde Avustralyalı ve Yeni Zelandalı, 8 ay süren çetin Gelibolu Muharebesi’nde hayatını kaybetti. Avustralyalı Yarbay Cyril Brudenell White’in yetenekleri sayesinde Duncan Chapman bu kıyılardan ayrılan tek Anzak değildi. Aralık 1915’deki 93 bin asker, 200 top ve 5 binin üzerinde hayvan bir aksilik olmadan Anzak ve Suvla bölgelerinden tahliye edildi. Geri çekilmeler genelde bir zafer olarak kabul edilmez, fakat Anzak hikayesinin çoğu zaten sıradanın ötesindedir. Sayısız hayatlar kurtarılmış, birçok trajedi önlenmiş, böylelikle Anzak, acıyla hatırladığımız bir hikaye olarak sonlanmamıştır. Birçok Avustralyalı ve Yeni Zelandalı burada ölmüştür. Anzak hikayesi ise ölmemiştir. Teğmen Chapman’ın hikayesi Gelibolu’da bitmemiştir. Her yıl burada Gelibolu’da, Anzak hikayesinin başlangıcını anıyoruz. Fakat burada başlamasına rağmen bizi götürdüğü yeri unutamayız. Her yıl burada Gelibolu’da, Anzak hikayesinin başlangıcını anıyoruz. Fakat burada başlamasına rağmen bizi götürdüğü yeri unutamayız. Bu, Batı Cephesi’nde devam eden bir hikayedir, Fromelles’de, Poziérs’de, Passchendaele’de, Villers-Bretonneux’da. Bu, Avustralya ve Yeni Zelandalı askerlerin olduğu her yerde devam eden bir hikayedir. Bu, her yıl burada onları anmak için toplanan bizlerin içinde devam eden bir hikayedir. Unutmamalıyız.”
ATATÜRK‘ÜN MEKTUBU OKUNDU
Daha sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün 1934 yılında Anzak annelerine hitaben yazdığı mektup, TSK adına Yarbay Ali Ünlü tarafından Türkçe ve İngilizce olarak okundu. Okunan mektup şöyle: “Uzak memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar; burada dost bir vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçiklerle yan yana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar; gözyaşlarınızı dindiriniz, evlatlarınız bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.”
Konuşmaların tamamlanması ardından ‘Anma duası’ yapıldı. Ayin sırasında, ataları için dua eden Anzaklar gözyaşı döktü. Ayrıca sessizlik olması için sık sık görevlilerce uyarılarda bulunuldu. Türkiye, Avustralya ve Yeni Zellanda’nın yanı sıra savaşa katılan ülkelere ait çelenklerin Anzak yazısının bulunduğu kaideye bırakıldı. Şafak ayini, Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda milli marşlarının çalınması bayraklarının göndere çekilmesiyle sona erdi.KAYNAK -HÜRRİYET
