Ne zaman sonuçlanacağı belirsizliğini koruyan OHAL sürecinde 29
kişi gözaltında hayatını kaybetti, binlerce insan işsiz kaldı, binlercesi ise
hapiste yargılama bekliyor. Buna göre; 2 bin 280
adli ve idari yargı personeli olmak üzere, 2 Anayasa Mahkemesi üyesi, 41
Danıştay üyesi, 3 HSYK üyesi, 105 Yargıtay üyesi ile toplam 2 bin 431 kişi
tutuklu bulunuyor. Ayrıca 7 bin 250 asker, 8 bin 811 polis, 24 vali, 73 vali
yardımcısı, 116 kaymakam ve diğer meslek gruplarına mensup 31 bin 772 kişi
olmak üzere, toplam 50 bin 477 kişi tutuklu.
Türkiye’de 21 Temmuz 2016’da üç ay süre ile Olağanüstü Hal ilan edildi. Türkiye
Büyük Millet Meclisi’nin 117. Birleşiminde onaylanan OHAL, Bakanlar Kurulu
kararı ile önce 5 Ekim 2016’da 3 ay uzatıldı. Ardından 19 Ekim 2016’da 3
ay daha uzatılan OHAL, 3 Ocak 2017’de onaylanarak 16 Nisan 2017 tarihine kadar
ilan edildi. OHAL’in alınan son kararındaki uzatma, 19 Temmuz 2017’ye
işaret ediyordu. Bu da Türkiye’nin bir yıl süreyle OHAL altında yaşamasına
neden oldu.
Türkiye’de OHAL uygulamaları 1982 Anayasası ile başlıyor.
1983’te yasalaşan OHAL kanunu, 1987’den 2002’ye kadar toplam 15 yıl boyunca,
süresi 46 kez Meclis kararıyla uzatılarak doğu ve güneydoğu illerinde
uygulanmıştı.
1994’te bölgesi kademeli olarak daraltılan OHAL, Kasım 2002’de
sadece Diyarbakır ve Şırnak’ta geçerliydi. AK Parti ilk hükümeti
döneminde 15 yıllık OHAL sürecini sonlandırdı. Bu Cumhurbaşkanı
Erdoğan’ın seçim vaatleri arasındaydı.
Anayasa’nın 120’inci maddesinin sağladığı OHAL, 15 yıl sonra
2016 Temmuz’unda tüm yurdu kapsayacak şekilde geri döndü. Bir yıldır
yürürlükte olan OHAL, Türkiye’de demokrasi ve hukukun yerini aldı.
Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü 09.07.2017
itibarıyla, bir yıl içerisinde ‘Gülen cemaati’ ile irtibatlı olduğu
gerekçesiyle tutuklananların sayısını 50 bin 477 olarak açıkladı. Tutuklu
yargılanan 50 bin 477 kişiye karşı, tamamlanan iddianame sayısı sadece 620.
Bugüne kadar örgüt üyeliği nedeniyle 168 bin 896 kişiye işlem yapıldı.
29
KİŞİ SORUŞTURMALAR SIRASINDA HAYATINI KAYBETTİ
Açıklanan rakamlara göre en fazla şüphelinin Emniyet Genel
Müdürlüğü kadrosundan olduğu görülüyor. Havuz Medyasi Yeni Şafak Gazetesi’nin
Adalet Bakanlığı kaynağıyla paylaştığı rakamlara göre; 2 bin 280 adli ve idari
yargı personeli olmak üzere, 2 Anayasa Mahkemesi üyesi, 41 Danıştay üyesi, 3
HSYK üyesi, 105 Yargıtay üyesi ile toplam 2 bin 431 kişi tutuklu bulunuyor.Ayrıca
7 bin 250 asker, 8 bin 811 polis, 24 vali, 73 vali yardımcısı, 116 kaymakam ve
diğer meslek gruplarına mensup 31 bin 772 kişi olmak üzere, toplam 50 bin 477
kişi tutuklu.
HAVUZ
HUKMUNU VERDI
Yeni Şafak Gazetesi, soruşturmaları süren zanlıları haberinde
yargılayarak hüküm verdi. Gazetede yer alan ifadeler “Soruşturmalar sırasında
ölen örgüt militanlarının sayısı ise 29 olarak açıklandı” şeklinde yer aldı. Türkiye
İnsan Hakları Vakfı’ndan Metin Bakkalcılar, yaşadığımız sürecin tipik bir
darbe mekaniğine sahip olduğunu belirtirken, cezaevlerinde yaygın ve sistematik
işkencenin olduğunu söyledi. 15 Temmuz’dan sonra gelen işkence ihbarlarının
ürkütücü derecede çoğaldığını belirtti.
8 BİN
79 KİŞİ HAKKINDA YAKALAMA KARARI
Adli ve idari yargı mensubu 6 kişi başta olmak üzere, 55 asker,
40 polis, 535 diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan memurlar olmak
üzere 636 kişi halen gözaltında bulunuyor. Hakkında yakalama kararı verilen
şüphelilerden 234’ünün adli ve idari yargı personeli, 26’sının ise Yargıtay
üyesi olduğu açıklandı. Listede, 150 asker, 386 polis, 3 vali yardımcısı, 9
kaymakam, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevli 7 bin 266 hakkında
yakalama kararı verildiği bilgisi yer aldı. Bu rakamlarla hakkında yakalama
emri verilenlerin sayısı ise 8 bin 79’a ulaştı. Yapılan incelemeler sonucu 436
kişi serbest bırakıldı, adli kontrol şartıyla serbest bırakılanların sayısı ise
8 bin 571 oldu.
YAKLAŞIK
18 BİN KİŞİ ŞÜPHELİ
Açılan soruşturma sayısı 17 bin 733’e ulaştı. 119 bin 69 şüpheli
dosyaya girdi. Bu kişilerden 29 bin 799’u tutuklandı. 38 bin 179’u adli kontrol
şartıyla serbest kaldı. 6 bin 767 kişi yakalama kararı çıkarıldı. 3 bin 692
kişiye takipsizlik kararı verildi.
2 BİN
DOSYADAN 16 KİŞİ HÜKÜM GİYDİ
15 Temmuz darbe girişimine yönelik yapılan soruşturmalar
kapsamında bugüne kadar 2 bin 679 dosya açıldı. Bu dosyalardan 2 bin 59’u
hala iddianame bekliyor. Kovuşturma sürecinde 14 dosya karara bağlandı. Söz
konusu dosyalardan 16 kişi hüküm giyerken, 16 dosyadan ise 24 kişi beraat etti.
600 DOSYA İSTİNAFTA BEKLİYOR
Hem örgüt üyeliği hem darbe girişimi nedeniyle istinaf aşamasına
gelen dosyalarla ilgili verilere göre, toplamda 15 dosya onanırken, 4 dosya
hakkında bozma kararı verildi. 600 dosya ise halen sonuç bekliyor. 15 Temmuz
darbe girişiminden sonra 168 bin 896 cemaat şüphelisi hakkında işlem
yapılırken, kolluktan direkt serbest bırakılan şüphelilerin sayısı 4 bin 637
olarak açıklandı.
OHAL’DE
ÜNİVERSİTELER EN ÇOK ZARAR GÖREN KURUMLAR ARASINDA
Anayasanın 121/3 maddesi olağanüstü hal döneminde
Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’na olağanüstü halin
gerekli kıldığı alanlarda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi
veriyor. Türkiye’de bir yıllık OHAL döneminde 23 bin 427 akademisyen bu
yolla görevinden oldu. Yüksek Öğretim Kurumu’nun (YÖK) verilerine göre ise 2
bin 808 öğretim görevlisi işsiz kaldı.
1 Eylül 2016’daki 672 sayılı KHK ile akademisyen ihraçları
başladı ve 96 farklı üniversiteden 2 bin 346 akademisyen ihraç edildi. Ardından
Nisan 2017’ye kadar 484 akademisyen 5 farklı KHK ile görevlerinden ihraç
edildi. Yayınlanan iki KHK ile göreve iade edilen 53 akademisyen hariç son bir
yılda yürürlüğe giren 6 KHK ile toplamda 117 farklı üniversiteden 5 bin 247
akademisyen işini kaybetti. Böylece OHAL’de kapatılan 15 vakıf üniversitesinden
işsiz kalanlar, Barış İçin Akademisyenler imzacısı olduğu için işinden
atılanlar ve KHK’larla ihraç edilen akademisyenlerin sayısı 8
bin 427’ye ulaştı.
2010’da yürürlüğe giren Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP)
kapsamında YÖK tarafından çeşitli üniversitelere atanan yaklaşık 15 bin
araştırma görevlisinin kadro garantisi Eylül ayındaki KHK ile kaldırıldı. Yurtdışında
burslu olarak akademik çalışmalarına devam eden 226 öğrencinin bursu ve
öğrencilikle ilişkileri iptal edildi.
KAMU
GÖREVİNDEN YARGISIZ İHRAÇLAR
İnsan Hakları Ortak Platformu’nun (OHAP), OHAL’in 21 Temmuz
2016 – 23 Şubat 2017 tarihlerini kapsayan raporunda yer alan verilere
göre, OHAL döneminde toplam 100.797 kamu görevlisinin, görev
yaptıkları kamu kurumlarından ve meslekten ihraç edilmesine karar verildi.
Hakkında ihraç kararı verilenlerin sadece 737’sinin hakkındaki ihraç kararı ve
diğer tedbirler kaldırıldı.En fazla öğretmen ihracı İstanbul (4009), Ankara
(1984), Bursa (1192), Konya (1146) ve İzmir’de (1050) gerçekleşti. Bu illerden
ihraç edilenler toplam ihraçların %30’unu oluşturdu.Kamuya ek olarak, bazı özel
öğretim kurumlarında çalışanların lisansları iptal edildi. Resmi
rakamlarla sadece 21 Temmuz 2016-23 Şubat 2017 aralığında 667 sayılı KHK
kapsamında kapatılan özel kurumlarda çalışan 22 bin 474 yönetici, eğitimci,
öğretmen, uzman öğretici, usta öğretici ve diğer personelin çalışma izni
onayları iptal edildi ve bu personele başka bir özel öğretim kurumunda çalışma
izin onayı düzenlenmemesi yönünde uygulamalar yapıldı. 13 Aralık 2016 tarihi
itibarıyla bu kişilerden sadece 614’üne tekrar çalışma izni verildi. Bu raporun
ardından çıkan KHK’larla 30 Mart’ta 416 kişi göreve iade edilirken 360 kişi
kamu görevinden ihraç edildi. 29 Nisan 2017’de, 3 bin 993 kişi kamudan
ihraç edildi. 236 kişi görevine iade edildi.
SEÇİLMİŞ
BELEDİYELERİN YERİNE KAYYUM
674 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Belediye Kanunu’nda
değişikliğe gidildi. Bu KHK ile seçim yoluyla görev alan belediyelerin kayyum
atanması yoluyla merkezi hükümete devredilmesinin sağlandı.15 Temmuz darbe
girişiminden altı ay sonra kayyum atanan belediye sayısı 53’e ulaştı. Kayyum
atanan belediyelerin dördü Adalet ve Kalkınma Partisi, 49’u Demokratik Bölgeler
Partisi tarafından yönetiliyordu.
DÜŞÜNCE, İLETİŞİM VE İFADE HAKLARI DA OHAL’DEN AĞIR YARA ALDI
Bir yıllık OHAL kapsamında çok sayıda dernek, yayınevi,
televizyon kanalı, radyo ve internet sitesi de kapatıldı.Yayıncılar
Birliği’nin 2016-2017 Yayınlama Özgürlüğü Raporu’na göre, bu süreçte 30
yayınevi kapatıldı, hapishanelerde Kürtçe kitaplar yasaklandı. Raporda
ayrıca 1656 kişinin sosyal medya paylaşımlarından dolayı tutuklu olduğu
belirtiliyor. Rapora göre, 15 Temmuz öncesinde 39 olan tutuklu gazeteci
sayısı 8 Mayıs 2017 itibariyle 162’yi buldu. Kurumlara ve gazetecilere çok
sayıda soruşturma ve davalar açıldı, tazminat cezaları verildi.OHAL kapsamında
çıkarılan KHK’larla sadece 2016 yılında 178 medya kuruluşu kapatıldı. DİSK
Basın İş’in araştırmasına göre, Basın Yayın ve Gazetecilik işkolunda
gözüken şirketlerde sigortalı 2 bin 308 işçi işsiz kaldı. Bu kişiler işsizlik
maaşı alamayacağı gibi dava açsa bile alacağını tahsil edemeyecek.
bianet’in 2016 Medya Gözlem Raporuna göre 2016’da 778 basın
kartı iptal edilirken, 54 gazetecinin mal varlığına el konuldu; 46 gazetecinin
pasaportu iptal edildi. İşine son verilen muhabir, yazar ve medya
çalışanlarının sayısı 348 (2015), 339 (2014) ve 143 (2013) olarak
seyrederken bu sayı 2016’da 2 bin 708’e çıktı. ARTIGERCEK.COM
