Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin ve Adana gibi Türkiye ekonomisinin yüzde 60’ını sırtlayan büyükşehirleri kaybetmesi, AKP’nin ihale zengini işadamlarını telaşlandırdı.
Son birkaç yıldır paralarını yurt dışına çıkaran AKP’liler arasında sadece işadamları mı var? Milyonerler paralarını hangi ülkelere taşıyor? Anahtar teslimi işlemin bedeli ne? Bu sorulara Samanyoluhaber yazarı Gölge Bankacı cevap verdi…AKP’li zenginler paraları dışarı kaçırıyor: Paraları hangi güvenli limanlarda?
GÖLGE BANKACI
Araya 22 Mart’ta patlak veren dolar krizi girince “AKP’li siyasetçiler ve işadamları paraları yurt dışına nasıl kaçırıyor?” sorusunun cevabını ancak şimdi vermek nasip oldu. O gün bugündür müşterilerin dolar talepleri, gün sonu kasa işlemleri ve Merkez Bankası’nın evlere şenlik U dönüşleri derken makaleyi kaleme alamadım. Meşguliyet imkân vermedi. Gecikmeden dolayı affınıza sığınırım…AKP cenahındaki telaşı mümkün mertebe özetlemeye ve uluslararası boyutu olan işlemleri herkesin anlayabileceği bir dille basitleştirerek anlatmaya çalıştım…
31 MART’TAN SONRA O PİYASA HAREKETLENDİ
Bakmayın yerli ve milli kampanyalarının en ön saflarında boy göstermelerine. Batan gemiyi önce fareler terk ediyor. 31 Mart Pazar günü yapılan Mahallî İdareler Seçimi’ne kadar Türkiye’den yurt dışına nakit varlığını çıkaranların arasında Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) zenginleri de vardı. Seçimde İstanbul ve Ankara’nın kaybedilmesinden sonra para çıkarma piyasası daha da hareketlendi. AKP’li siyasetçi ve işadamlarının paraları kurtarma telaşı 31 Mart’tan bu yana daha bariz bir hâl aldı. Bu iş artık bir sektöre döndü ve yazılı olmayan kuralları var.Pekâlâ AKP’nin devr-i iktidarında adrese teslim ihalelerle servetine servet katan işadamları, aileler ve belli sermaye grupları paralarını yurt dışına nasıl çıkarıyor?
ÇIKARILAN PARANIN YÜZDE 20’SİNİ ALIYORLAR
Sadece bu iş için müşavirlik hizmeti veren sözüm ona tur şirketleri ya da “tercümanlar” var. Anahtar teslim işler için “yüzde 20 komisyon” alan aracılar, büyük bir gizlilik içerisinde çalışıyor. Komisyonun yarısı işe başlarken, kalan yarısı da para kazasız belasız belirlenen adrese ulaştığında ödeniyor. Turist vizesi, geçici ikamet izni, süresiz ikamet, yatırımcı vizesi, vatandaşlık gibi ülkeden ülkeye değişen ikamet statüleri için ayrı ayrı rakamlar telaffuz ediliyor. Aile fertlerinin tamamı için Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde bir şekilde ikamet izni talep edeni de var sadece kendisi ya da eşi için temasa geçeni de.
TEFECİLERLE ÇALIŞANLAR VAR
Dışarı çıkarılacak paralar için talepte bulunanın varlığının nakdi ya da gayri nakdi olmasına göre farklı çözüm yolları bulunuyor. Gayrimenkulleri, daireleri, hanları nakite dönüştürmek için tefecilere teklifler götürülüyor. AKP’nin zenginlerinin ekseriyeti ABD, İngiltere, Almanya, Hollanda, Lüksemburg, Yunanistan, Malta, Yeni Zelanda ve Kanada’yı tercih ediyor.
Bu ülkeler kadar olmasa da Fransa, hatta Avustralya da var listede. Batı komşumuz Yunanistan yakın olduğu için tercih ediliyor. 250 bin euro değerinde bir yatırım karşılığında Yunanistan vatandaşı olunabiliyor.
“Erdoğan’a aşığım.” diyen işadamı Ethem Sancak, Katar ordusunu ortak ettiği BMC adına tank-palet fabrikasını tek kuruş ödemeden 18 seneliğine devraldı. Devir işlemi Erdoğan’ın imzaladığı kararla ihalesiz gerçekleşti.
ETHEM SANCAK’IN ALMANYA HEVESİ KURSAĞINDA KALDI
AKP’lilerin büyük bir hevesle ayak bastığı Almanya’da şirket kurarak oturum izni almak dışarıdan göründüğü kadar kolay değil. AB kriterlerine sahip olmayı gerektiriyor. Yatırım yapılması gereken para miktarı kişinin Almanya’da yapacağı işi ve kuracağı şirketin hacmine göre değiştiği gibi belli bir sektör için alınmış yatırımcı vizesi ile başka bir iş yerinde çalışmak ya da başka bir iş kolunda faaliyet göstermek yasak.
Bizzat işin içinde olan meslektaşım anlattı: “BMC’nin yarısını Katar silahlı kuvvetlerine satan ve aynı ortaklıkla Sakarya Arifiye’de 47 yıllık tank-palet fabrikasını bila bedel devralan Ethem Sancak’ın paraları yurt dışına çıkarma hamlesinde ilk durağı Almanya oldu.”
TOMA ÜRETİCİSİ HİSSE SATTI
Sancak yakın çevresini şöyle uyarıyormuş: “Ne olur ne olmaz yumurtaları bir sepete koymamak lazım.”
O tavsiyeyi kale alan Katmerciler’in (Emniyet’e TOMA’ları üreten şirket) sahipleri seçimin hemen akabinde, geçen hafta Borsa İstanbul’da yüklü miktarda kendi hisselerinde satmış. İnceledim, o bilgi doğru.
Şirket’in yüzde 37,31 payla hâkim hissedarı İsmail Katmerci, 3 Nisan’da 5,50-5,96 TL fiyat aralığından toplam 2 milyon 877 bin adet payı Borsa İstanbul’da satmış. İsmail Katmerci’nin şirket sermayesindeki payı yüzde 25,81’e düştü. Seçimden sonra bu kadar yüksek tutarlı bir satış niye yapılır?
EMRULLAH TURANLI DA ALMANYA’DA
Gayrimenkul almak için Hessen ve Kuzey Ren Vestfalya (NRW) eyaletlerinde büyük şehirlerde piyasa araştırması yapan Sancak, “Mevzuat ve vergi yükü fazla.” diyerek Almanya sevdasından şimdilik vazgeçmiş. Sancak gibi AKP iktidarının Bulgar Vakfı arazisi gibi projelerle zengin ettiği Taş Yapı’nın sahibi Emrullah Turanlı da Almanya’da inşaat sektöründe yatırım fırsatları kolluyor. Bir-iki gayrimenkul satın alan Turanlı da vergilerden ve Alman bürokrasisinin kılı kırk yaran ciddiyetinden bunalmış. Türkiye’de “Reis” ile anlaşınca gerisi tıkır tıkır ilerliyor tabii.
YETER Kİ BİNA OLSUN!
AKP’li işadamları ve siyasetçiler yurt dışına çıkardıkları parayı doğrudan bankaya yatırmak yerine prim yapması muhtemel şehirlerin merkezi yerlerinde arsa, bina ya da ev alıyor. Kendilerine müşavirlik hizmeti veren firmalara, “Yeter ki bina olsun. Fiyatı mühim değil.” diyerek işlemlerin hızlı yapılmasıni istiyorlar. Bazen pazarlık yapılarak 500-600 bin euroya alınabilecek gayrimenkule 1 milyon euro ödedikleri ve bu yüzden gittikleri ülke ya da şehirde emlak fiyatlarını tırmandıkları konuşuluyor.
AKP’li siyasetçi ve işadamlarının tercih ettiği ülkelerin başında Panama geliyor.
PANAMA BELGELERİ BİLE YILDIRMADI
Son dönemde Güney Amerika ülkeleri de gözde. Uruguay, Dominik Cumhuriyeti, Arjantin, Şili ve Panama da AKP’lilerin en fazla tercih ettiği Güney Amerika ülkeleri arasında. Panama Belgeleri (Panama Papers) skandalına rağmen Panama’da şirket kurmaya devam ediyorlar. AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan, eski başbakan Binali Yıldırım başta olmak üzere Mustafa Latif Topbaş, Ahmet Çalık ve Fettah Tamince gibi AKP’ye yakın işadamlarının gizli hesapları olduğu ortaya çıkmıştı.
KÜÇÜK BALKAN ÜLKELERİ DE REVAÇTA
Güney Amerika ülkesi Uruguay’da aylık 1.200 dolar düzenli gelir ispatı halinde 3 yıllık ikamet izni ve akabinde vatandaşlık hakkı tanınıyor. Belçika ve Polonya gibi Schengen bölgesinde vizesiz seyahat imkânı veren ülkelerin haricinde küçük Balkan ülkeleri de gözde. Para karşılığında vatandaş olunabilen Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Karadağ, Kosova, Makedonya, Romanya, Sırbistan, Slovenya ve Slovakya en çok tercih edilen Balkan ülkeleri…
250 BİN DOLAR DEĞERİNDE GAYRİMENKUL ALANA VATANDAŞLIK
Mesela bu ülkelerden Arnavutluk’ta 250 bin dolarlık gayrimenkul almak veya aynı tutarda yatırım yapmak vatandaşlık almak için kâfi. Kuzey Makedonya ise 400 bin euroya vatandaşlık hakkı veriyor. Karadağ’dan 500 bin euro karşılığında sadece süresiz ikamet alınabiliyor. Aynı tutarda bir gayrimenkul alan yabancılar, AB üyesi İspanya’dan vatandaşlık hakkı elde edebiliyor.
DUBAİ’DE VATANDAŞLIK ALMAK ZOR
Birleşik Arap Emirlikleri’nin yedi emirliğinden biri olan Dubai de AKP’lilerin tercih ettiği adreslerden biri. Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşlık izni için şirket sahibi olmanın dışında emlak yolu ile de ikamet izni veriliyor. Bu imkân sadece Dubai’ye yerleşmeyi düşünenler için geçerli.
Arap Yarımadası’ndaki Dubai vatandaşlık için ağır şartlar öne sürse de ikamet izni almak için 270 bin dolar değerinde gayrimenkul almak kâfi.
DUBAİ DE YENİ ROTALARDAN BİRİ
Dubai’de gayrimenkul alımının ardından verilen mülk ikametgâh vizesi iki yıl geçerli. Bu vize ile vatandaşlığa müracaat hakkı veriliyor. Amacı Dubai’ye yerleşmek isteyenlerin en az 1 milyon Arap Emirliği Dirhemi (270 bin ABD Doları) değerinde emlak satın alması gerekiyor.Aylık gelirin ise 10 bin AED (2 bin 700 ABD Doları) olduğu belgelenmeli. Gelirin yatırım geliri ya da emekli maaşı gibi sebeplerle olmasının bir önemi yok.
KANADA, MALTA VE PORTEKİZ…
Türkiye’den parasını çıkaran zenginlerin tercih ülkelerden biri de Kanada. 400 bin dolarlık yatırımla birlikte hesabında 800 bin dolar para olduğun ibraz edenler Kanada vatandaşlığına hak kazanıyor. 500 bin euroya vatandaşlık veren Portekiz de yeni adreslerden biri. İtalya’nın Sicilya Adası’nın güneyinde, Tunus’un doğusunda ve Libya’nın kuzeyinde yer alan Malta’da oturmanın bedeli ise 800 bin euro. Sabancı ailesi örneğinden hatırlanacağı üzere Malta milyon eurolar karşılığında vatandaşlık da veriyor.
ABD HEM ZOR HEM KOLAY
AKP’li işadamları özgürlüklerin beşiği Amerika’da oturabilmenin ve vatandaşlık alabilmenin şartlarını da merak ediyor. Almanya gibi ABD’nin de şartlarını ağır bulsalar da dünyanın merkezi diye bu ülkeden gayrimenkul alan AKP’liler de var. Miami adeta küçük Türkiye’ye döndü. Emlak piyasasını Türkiye’den giden işadamlarının yükselttiği söyleniyor. Vatandaşlık için 1 milyon dolar değerinde bir şirket kurulması gerekiyor. Ya da ABD’nin bu tür vatandaşlık tipi için belirlediği alanlardan birinde en az 500 bin dolarlık yatırım yapma şartı var. ABD’de 5 yıl ikamet edenler için de vatandaşlığa müracaat edebiliyor.
İNGİLTERE DEĞİŞMEZ ADRES
Ankara Anlaşması çerçevesinde İngiltere de en fazla tercih edilen ülkelerin başında geliyor. AB’den ayrılma kararı rüzgârı biraz kesse de Londra’da pahalı gayrimenkulleri alan AKP’li sayısı artıyor. Mehmet Cengiz ve Remzi Gür gibi AKP’nin önde gelen milyonerleri İngiltere’de yatırımlarını artırıyor.
En fazla bilinen güvenli limanlardan biri olduğu için İngiltere’ye girmek de bu ülkede yaşamak da çok pahalı. 5 yıl boyunca her yıl 1 milyon poundluk yatırım yapanlar vatandaşlık hakkına sahip olabiliyor. İkamet izni için yıllık kişi başına 3 bin pound ödemek ve belli bir gelir beyan etmek kâfi. AKP’liler bahsettiğim ülkelerde ev de alıyor şirket de kuruyor. Bazıları büro açıyor.
SEÇİMDEN SONRA TALEP ARTTI
Anahtar teslim yurt dışı hizmeti talebinin seçimden sonra daha da arttığı geliyor kulağıma. Bir meslektaşım şöyle özetledi vaziyeti: “Yolsuzluk, ballı ihaleler ve rüşvet havuzu artık kurudu. Ekonomik kriz vardı. Şimdi İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin ve Adana gibi ekonominin yüzde 60’ının döndüğü şehirler kaybedilince deniz bitti diyorlar. Turizm bölgeleri İzmir, Muğla ve Aydın zaten CHP’de. Bu yüzden AKP ile iş tutan müteahhitler, turizmciler ve sanayiciler kendilerini kurtarma derdine düştü. Yakında valizlerini alıp ailece yurt dışına çıkabilirler.”
Meslektaşım o ana kadar çıkarabildikleri kadar parayı çıkarmanın yollarını araştırdıklarını söylüyor. İki işadamı bir araya geldiğinde ilk konuşulan mevzu bu artık.
AKP’li milyonerlerin paralarını çıkardığı güvenli limanlardan biri de Hollanda’nın başşehri Amsterdam.
PARASINI DIŞARI ÇIKARANLAR ARASINDA KİMLER VAR?
Paraların yurt dışına çıkaran ya da çıkarmak için organizatörlerle temasa geçenler arasında sadece işadamları yok. Siyasetçisinden bürokratına, gazetecisinden akademisyenine türkücüsünden film yapımcısına kadar ne ararsanız var. AKP Merkez Yürütme Kurulu (MYK), Merkez Karar ve Yönetim Kurulu (MKYK) üyesi olan da eski-yeni belediye başkanları da halihazırda milletvekili unvanı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde olanlar da emekli vekiller de var!
Yandaş işadamları arasında şimdilik Türkiye’de kalsa da paralarını kilometrelerce uzakta tutmak için hazırlık yapanların sayısı da hiç az değil.
3 YILDA 15 BİN MİLYONER TÜRKİYE’DEN KAÇTI
Güney Afrika merkezli araştırma şirketi New World Wealth’in (Yeni Dünya Serveti) verilerine baktım. 2015’te Türkiye’yi terk eden milyoner sayımız bin civarındaymış. 2016’da bu sayı 5 bine fırlamış. 2017’de 9 bin milyoner parasını çıkarmış. 3 yılda 15 bin milyoner kaçmış, dile kolay! En çok tercih edilen ülkelerse Kanada, Avustralya, ABD ve Yeni Zelanda olmuş.Türkiye, “ülkesini terk eden milyonerler” sıralamasında büyük ekonomiler arasında birinci. Venezula ise milyonerlerinin yüzde 16’sını kaybederek, küçük hiperenflasyon ekonomisine sahip ülkeler arasında Türkiye’nin ardından 2’nci.
Para ve altın gibi nakit varlıkları yurt dışına çıkarırken özel jetler, TIR’lar, lüks yatlar ve gemiler kullanılıyor.
ÇIKIŞ NOKTASI İSTANBUL
Milyonerlerin ekseriyetinin terk ettiği İstanbul, servet kaçışının en çok yaşandığı şehirler sıralamasında Jakarta (Endonezya), Lagos (Nijerya), Londra (İngiltere), Moskova (Rusya), Paris (Fransa) ve Sao Paulo (Brezilya) ile birlikte yer aldı. Bu liste topluca hazırlanan bir liste. İçinde Beyaz Türklerin kurduğu TÜSİAD’ın üyeleri de var “AKP’nin arka bahçesi” Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) üyeleri de var. TÜSİAD üyeleri muhaliflere ve medyaya uygulanan baskı ve iş dünyasına yönelik sözlü tehdit ve baskılardan kaçıyor. AKP’li zenginler ise yüksek enflasyon ve TL’deki erimeden ve muhtemel iktidar kaybından sonra başlayacak adli tahkikattan kaçıyor.
29 Mart itibarıyla bankalarda döviz mevduatı 182 milyar dolar ile 7 Eylül 2018 tarihindeki tutarın 10 milyar TL üzerine çıktı.
MEVDUATI DOLAR VE EUROYA ÇEVİR, SONRA ÇIKAR
Sözkonusu rapor da benim kulağıma çalınanları, şahit olduklarımı teyit ediyor. Servetleri 1 milyon dolar ve üzerinde olan milyonerler, mevduatlarını dolar ve euroya çeviriyor, Avrupa ülkeleri ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) yerleşmeyi tercih ediyor.
Bankalarda döviz tevdiat hesaplarının tutarı son üç ayda 34 milyar dolar arttı ve 182 milyar dolara çıktı. Dolarizasyonda Cumhuriyet tarihini rekoru bu. Bir gün bir bakmışsınız döviz tutarı bir anda 120 milyar dolara inivermiş. Olurken değil bittiğinde haberdar ederler. Bankalar üzerinden de bu hareket gözlemleniyor. Paralarını çeken, gayrimenkullerini satıp nakit döviz ya da külçe altına çeviren zenginlerin sayısı artıyor.
AKP lideri ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın (soldan 2’nci) kurduğu medya havuzuna para aktaran Mehmet Cengiz (soldan 3’üncü) Londra’dan 100 milyonlarca dolarlık gayrimenkul satın aldı.
TECRÜBELİ OLANLAR YOL GÖSTERİYOR
Yurt dışına çıkmak isteyen AKP’lilerden bazılarının akıl hocaları yine AKP’nin ihya ettiği işadamları. Paraları dışarı çıkarmak için arayış içinde olan işadamlarının Mehmet Cengiz (3’üncü havalimanı), Emrullah Turanlı (Taş Yapı), İbrahim Çeçen (IC Holding), Remzi Gür (Ramsey), Aydın Doğan, Mustafa Latif Topbaş (BİM), Mehmet Nazif Günal (MNG), Mustafa Albayrak (Yeni Şafak), Yıldırım Demirören (Hürriyet, İddia), Ethem Sancak (BMC), Turgay Ciner (Habertürk ve Show TV), Ahmet Çalık (Aktifbank) ve Fettah Tamince (Rixos otelleri) gibi tecrübeli isimlerle yaptıkları dost sohbetlerinde hayli bilgi aldıkları belirtiliyor.
KRİZ VARSA, HUKUK YOKSA SERMAYE GÖÇER
Bir ülke ekonomik ve siyasi açıdan zor duruma düşmeye başladığı zaman, genellikle ilk olarak zenginler paralarını yurt dışında güvenli yerlere aktarır. Zengin kişilerin kendileri her zaman parayla birlikte dışarıya göç etmez. Mümkün olduğu kadar içeride kalır. Paraları çıkarmıştır nasıl olsa… Tehlike anında bir uçak bileti ve bir valize bakar dışarı çıkmak.
Türkiye’de 1940’lı yıllarda Yahudilere uygulanan Varlık Vergisi esnasında, 6-7 Eylül 1955 hâdiselerinde, 12 Mart 1971 Muhtırası, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ve akabinde, 2001 ekonomik krizinde benzer bir sermaye göçü yaşandı. Bu sefer hem sermaye hem de sermayedarın göç etmesi gelecek adına endişe verici.
2015-2017 döneminde 15 bin milyoner Türkiye’yi terk etti. Milyoner göçünde Türkiye ilk sırada.
SERMAYE ÇIKIŞI PARA BİRİMİNİ ÇÖKERTİR
Değişmez kuraldır: Yurt dışına sermaye kaçışı ülkenin para birimi tamamen çöküş yaşayana kadar hızlanarak devam eder ve ülke krize sürüklenir. Ödemeler dengesi kayıtlarına bakıldığında, dünyada yaşanan son 12 büyük para birimi krizinin 10’u, ülkede yaşayanlar paralarını yurt dışına göndermeye yöneldikten sonra başladı. TL’nin değer kaybı ne zamandan beri devam ediyor? Son üç senedir TL serbest düşüşte. 2016’da 2,5 lira olan dolar bugün 5,65 TL. Ne zaman dolar hızlı değer kazanmışsa bilin ki özel jetlere yüklenmiş dolar, euro ve altınlar başka bir memleketin kasalarındaki yerini çoktan almıştır.
İHALE HAVUZLARI KURUDU
Ürkek oldukları kadar işadamlarının ve bankacıların burunları iyi koku alır. Krizin fâili oldukları için duvara toslamadan önce trenden inerler. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kurduğu ihale havuzunda kazandıklarını komisyonunu vermek şartı ile yurt dışına çıkarmaya devam edecek. Öyle olmasaydı Merkez Bankası’nın net döviz rezervi 21 milyar dolara düşmezdi. Bu arada AKP’lilerin bu para taşıma telaşını fark eden bazı çeteler önde gelen bir iki işadamını dolandırmış.
DOLANDIRICILARA PARA KAPTIRANLAR DA VAR
Yüzde 20 komisyonun yarısını aldıkları halde ne vizeler ne de para taşıma işlemi yapılmış. Dolandırıcılar kayıplara karıştığı halde AKP’li işadamları yaptığı iş duyulmasın diye polise gidip şikâyette bulunamıyormuş…Etme bulma dünyası. Cemaate yakın işadamlarının malını-mülkünü gasp eden bir iktidar ve onun ortağı işadamları haram paraları kaçırmaya çalışırken dolandırılıyor.
