Başlık acaibinize gitti değil mi? Doğrusu ben de İbn Hacer Askalani’nin (Ö.1449) “Vebanın Fazileti Konusunda çabanın Sarfedilmesi” kitabının ismini bir hocamızdan ilk defa duyunca şaşırmıştım.
Vebanın fazileti mi olur? Dedim kendi kendime. Hocamız kitabın arapçasını bana gönderdi. Okumaya başladım. Kitap yaklaşık 400 sahife.
İbn Hacer iki kızını veba’dan kaybetmiş. Kendisi “Hadiste Müminlerin Emiri” lakabı ile meşhur olmuş. İslami ilimlerde büyük âlim ama aynı zamanda şairdir. Ona da İslam tarihinde ki diğer büyük âlimler gibi atılmadık iftira kalmamış ve de zulümler yapılmış. Ama o bütün vaktini okumak, okutmak, eser yazmak, fetva vermek veya ibadet etmekle geçirmiş. Mekke’ye ve Yemen’e giderken bineğinin üzerinde kitap yazmaya devam etmiş. Tam 170 tane eseri var (TDVIA).
Gelelim Vebanın Faziletine
İbn Hacer konu ile alakalı nerede ise bütün ayet ve hadisleri biraraya getirip tek tek analiz etmiş. Vebanın tıbbi tarafı üzerinde dururken, İbni Sina’dan (Ö.1037) tutun pek çok büyük doktorun görüşlerine yer vermiş. “Vebanın Faydası” kitabında İbn Hacer, bugün modern tıbbın vebaya karşı koruyucu olarak tavsiye ettiği şeyleri hemen hemen hepsini yazmış ve ayrıca konunun fıkhi tarafınıda ihmal etmemiş. Vebadan manevi açıdan ders alınması için de üzerinde uzun uzadıya durmuş. Veba salgınının azgınlaşan insanlığa karşı bir ceza olup Sünnetullah, yani Cenabı Allah’ın bir kanunu olduğunu ifade ediyor. Konu ile ilgili ayet ve hadisleri analiz ederken pek çok örnekler veriyor. Bir kaçını arz edeyim.
Cenabı Allah, Davud (a.s)’a Beni İsrail’in çok günah işleyerek azgınlık yaptığını buyurdu. “Onlara üç çeşit cezadan birini ibtila edeceğim. Hangilerini isterler. Ya iki yıl kıtlık veya başlarına düşmanlarını iki ay musallat edeceğim. Yada üç gün veba.” Beni İsrail Hz.Davud’a “Sen bizim peygamberimizsin, sen seç dediler.” Hz.Davud, iki yıl kıtlığa dayanılmaz. İki ay boyunca düşman musalllat olursa kimseyi sağ bırakmaz. Veba daha az zararlı olur diye onu tercih etti. Allah vebayı musallat etti. Birgün için de yetmiş bin kişi öldü. Davud (a.s) Allah’a çok yalvardı. Veba kaldırıldı. (s.81).
İbn Hacer, Hz.Musa (a.s)’ın (kavminden) zina edenlerin de veba salgını ile helak olduğunu yazıyor. Sonra büyük bir âlim olan İbn Esir’in (Ö.1233) şu alıntısını naklediyor. “Peygamberimizin ümmetinde zulüm, fesat ve öldürme çoğalınca, Allah vebayı musallat eder” (s. 96).
Âlimlerin eserlerinden de alıntılar yapan İbn Hacer, İbn Kayyım’ın (Ö.1350) zalimler, zulüm ve fesat ile emreder ve insanların çoğuda itiat ederse Aziz ve Hakim olan Allah, hikmete binaen o kavmi veba ile cezalandırır. Mümin onunla temizlenir (günahlarına keffaret olur), onun için rahmet olur. İnkarcı ve facir (büyük günah işleyen) için ise veba bir intikamdır. “Bu sünnetullahtır, yani Allah’ın kanunudur” değişmez (s.153).
Ayşe anamızdan gelen bir rivayete göre, veba salgını bir azaptır. Ehli iman için rahmettir, kafirler için acıklı bir azaptır (s.79). İbn Hacer, hadislere dayanarak, vebadan vefat eden ehli imanın hükmen manevi şehit olduğundan da bahsediyor.
Kitapta, ayrıca Emevi ve Abbasi döneminde yapılan bazı zulümlerden sonraki vebalardan da örnek veriliyor. Onbinlerce insanın veba salgınından öldüğünü açıklıyor. Bazı idarecilerin de veba hastalığından ölümünü nakleder. Mısır’da adil olmayan bir vali, vebadan kurtulmak için bir köye kaçar. Fakat orada da veba onu bulur ve vebadan ölür. Kitapta onbeşinci asra kadar olan bütün vebalardan bahseder. Ona karşı değişik asırlarda kullanılan ilaçlardan ve mahiyetlerinden izah eder. İbn Hacer, koruyucu tedbirler üzerinde genişçe durur. Bu tedbirlere uymamanın vebaline dikkat çekip, acıklı sonuçlarını anlatan şiirlerle kitabını süsler. Kitabı, veba salgınından korunmak veya şifa bulmak için Peygamberimizin tavsiye ettiği duaları ile bitirir.
Evet, korona virüsü bir ceza mı, değil mi? Bilemem. İbn Hacer gibi kalp gözümüz açık değil ki, hüküm verelim. Fakat alınması gereken dersler üzerinde insanlık olarak durmamız gerekir. Tarihte yapılan bütün zulümlerin daniskası, bugün dünyada ve halkın çoğunluğu Müslüman olan ülkelerde var mı yok mu? Evet bir önceki yazımızda yapılan duayı tekrar edelim. İçimizdeki beyinsizler yüzünden bizi helak etme Allah’ım. Bütün insanlığı veba salgınından koru ve ders almayı nasip eyle. Amin. yucelsalih@yahoo.com
