İnsan Hakları Derneği (İHD) 15 Kasım 1937’de Elazığ Buğday Meydanı’nda asılarak idam edilen Seyit Rıza’nın ölüm yıldönümünde yüzleşme çağrısında bulundu.2 Ocak 1936 tarihli resmi gazetede yayınlanan 2884 sayılı Tunceli Vilayetinin İdaresi Hakkında kanun uyarınca Dersim adının Tunceli olarak değiştirildiği ve Dersim Tertelesi’nin uygulanmaya başladığı kaydedilen açıklamada, “Öte yandan Şark Islahat Planı çerçevesinde hazırlanan 1164 sayılı ve 25 Haziran 1927 tarihli Umumi Müfettişlik Kanunu uyarınca 1936 yılında Elazığ’ın da dahil edildiği 4. Umumi müfettişlik kuruldu. Bu Müfettişlik tarafından hiçbir usul ve esas yargılama güvencesi olmayan Askeri Mahkeme kuruldu. Bu mahkeme Seyit Rıza ve arkadaşlarına ölüm cezası verdi ve böylece asla affedilmeyecek cinayetler işlendi” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, idam edilenler arasında Seyit Rıza, Resik Hüseyin (Seyit Rıza’nın oğlu), Seyit Hüseyin (Kureyşan-Seyhan aşiret reisi), Fındık Ağa (Yusufanlı Kamer Ağa’nın oğlu), Hasan Ağa (Demenan aşiret reisi Cebrail Ağa’nın oğlu), Hasan (Kureyşanlardan Ulkiye’nin oğlu) ve Ali Ağa’nın (Mirza Ali’nin oğlu) bulunduğu kaydedildi.
İLK ‘YARI RESMİ ÖZÜR” ERDOĞAN’DAN GELMİŞTİ
Dersim Tertelesi hakkında ilk “yarı resmi özür dilemeyi” dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan 23 Kasım 2011 tarihinde AK Parti il başkanları toplantısında yaptığı konuşmada dile getirdiği belirtilen açıklamada, “Ancak devamını getirmemiştir. Bunun üzerine İHD olarak 24 Kasım 2011 tarihinde yaptığımız yazılı basın açıklamasında Dersim başta olmak üzere hakikat komisyonlarının kurulmasını ve bu konuda hazırladığımız kanun teklifini kamuoyu ile paylaşmıştık. Dersim’le yüzleşmek Cumhuriyet tarihinin en önemli somut adımlarından birisi olacaktır” denildi.
Açıklama şöyle devam etti:
‘ADNAN MENDERES VE ARKADAŞLARININ İTİBARLARI İADE EDİLDİ’
“Türkiye’nin geçmiş tarihinde yargılama yetkisini kullanan ‘merciler’ çok fazla kurulmuş ve çok büyük adaletsizlikler gerçekleştirilmiştir. İstiklal Mahkemeleri, Askeri Mahkemeler, Sıkıyönetim Mahkemeleri, Devlet Güvenlik Mahkemeleri, Özel Yetkili ve Görevli Ağır Ceza Mahkemeleri gibi Anayasanın 37. maddesinde yargı yetkisi kullanacak mercilerin kurulamayacağı ve doğal yargıçlık ilkesine aykırı yargılama yapılamayacağı açıkça yer almaktadır. Hatta şimdiki Anayasada 15 Nisan 2017 tarihli referandum ile sıkıyönetim kaldırıldığı gibi askeri mahkemeler de kaldırılmıştır.”
“Bir kez daha belirtmeliyiz ki, İHD her zaman ve her yerde ölüm cezasına karşıdır. Adnan Menderes’in tıpkı Seyit Rıza gibi Askeri Mahkeme tarafından ölüm cezasına çarptırılıp idam edilmesi yakın tarihin unutulmayacak olaylarından birisidir. AK Parti iktidarı Adnan Menderes ve arkadaşlarının itibarlarının iadesini sağlamış ve 01.07.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7258 sayılı kanunu çıkartmıştır. Demek ki itibar iadesi ile ilgili kanun çıkarılabilmektedir.”
‘İTİBAR İADESİ, MEZAR YERLERİNİN AÇIKLANMASI VE DERSİM İSMİNİN İADESİ…’
“İHD olarak TBMM’ye ve TBMM’de grubu bulunan siyasi partilere sesleniyoruz:
-Seyit Rıza ve arkadaşlarının itibarlarının iadesi için özel bir kanun çıkarılmalı, gerçekleştirilen hukuka aykırı yargılama tüm sonuçları ile ortadan kaldırılmalıdır.
-Seyit Rıza ve arkadaşlarının mezar yerleri açıklanmalıdır.
-Dersim halkından özür dilenmeli, Dersim ismi iade edilmelidir.
