Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 15 Temmuz’dan sonra görevlerinden alınan ve tutuklanan 427 hakim ve savcının başvurusunda Türkiye’yi mahkum etti ve Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5.1 maddesini (özgürlük ve güvenlik hakkı) ihlal ettiğine karar verdi.Oybirliğiyle alınan ihlal kararına, Türkiye’nin atadığı Saadet Yüksel de katıldı. Türkiye, herbir hakim ve savcıya 5 bin euro tazminat ödeyecek.427 kişinin tamamı hakim ve savcılardan oluşuyor. Bu kişiler arasında istinaf mahkemelerinde (bölge adliye mahkemesi ve bölge idare mahkemesi) görev alan hakimler, yerel mahkemelerde görevli kürsü hakimleri ve savcılar da bulunuyor.
427 HAKİM VE SAVCININ BAŞVURUSU
Hakimler ve savcılar, AİHM’e yaptıkları başvuruda 15 Temmuz’dan sonra yapılan tutuklamalarda, Türkiye’deki yargı mensuplarının yargılanmasını düzenleyen kanunların dışına çıkılarak ve temel hakları ihlal edilerek tutuklandıklarını ifade etmişlerdi. Bu kapsamda AİHS’nin 5.1 maddesinin özgürlük ve güvenlik haklarının ihlal edildiğini kaydetmişlerdi.
Bazı hakim ve savcılar, yeterli delil olmadan tutuklandıklarını ve tutukluluk sürelerinin çok uzun olduğunu savunmuşlardı. Bazı başvuranlar ayrıca AİHS’nin 5. 4 maddesi kapsamında şikayette bulundular. Bu kapsamda ‘gözaltı kararlarının mahkeme tarafından süratle karara bağlanması’ başlığını düzenleyen AİHS düzenlemesinin ihlal edildiğini, yerel mahkemelerce yürütülen incelemelerde mahkemelerin tutukluluk hallerini düzenleyen belirli usuli güvencelere uyulmadığını belirttiler. Ayrıca AİHS 5.5 maddesi kapsamındaki tazminat haklarının da ihlal edildiğini ifade ettiler.
YÜKSEK MAHKEMENİN KARARI
AİHM, 427 hakim ve savcının başvurusunu ve başvuranların ilk tutukluluk hallerinin hukuka uygunluğuna ilişkin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5.1 maddesi kapsamındaki şikayetinin kabul edilebilir olduğuna karar verdi.
AİHM,
- Kürsü hakimi ve savcılarının ilk tutukluluk hallerinin hukuka aykırılığı olduğuna hükmetti. Bu kapsamda hakim ve savcıların özgürlük ve güvenlik hakkının (AİHS madde 5.1) ihlal edildiğine,
- İstinaf (Bölge İdare ve Baölge Adliye Mahkemesi) hakimlerinin ilk tutukluluk hallerinin hukuka aykırılığı olduğuna hükmetti. Bu kapsamda hakim ve savcıların özgürlük ve güvenlik hakkının (AİHS madde 5.1) ihlal edildiğine.
oy birliğiyle hükmetti.
Mahkeme, başvuranların Sözleşme’nin 5. maddesi kapsamında kalan diğer şikayetlerinin kabul edilebilirliğini ve esasını incelemeye gerek olmadığına bire karşı 6 oyla karar verdi.
Mahkeme, ayrıca oybirliğiyle Türk devletinin herbir başvurucuya 5 bin euro tazminat ödemesi gerektiğine hükmetti.
TÜRKİYE’NİN ATADIĞI HAKİM DE KARARA KATILDI
Oybirliğiyle alınan ihlal kararına, AKP hükumetinin atadığı Saadet Yüksel de katıldı. Ancak Saadet Yüksel, ihlal kararına katılsa da bazı şerhler düştü.
