Uluslararası Ceza Mahkemesi ve 79 ülke, Mahkemenin Amerika ve İsrail’i hedef alan soruşturmalar nedeniyle ABD Başkanı Donald Trump’ın uyguladığı yaptırımları “hukuka dayalı uluslararası düzene” yönelik bir tehdit olarak nitelendirerek kınadı.
Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği, Trump’ı UCM yetkilileri, çalışanları ve aileleri ile UCM soruşturmalarına yardımcı olduğu düşünülen herkese yönelik mal varlıklarının dondurulması ve seyahat yasaklarını geri almaya çağırdı.
125 UCM üyesi devletten aralarında ABD müttefikleri İngiltere, Fransa, Almanya ve Kanada’nın da bulunduğu 79 ülke, ABD’nin bu adımının mağdurların, tanıkların ve mahkeme görevlilerinin güvenliğini “tehlikeye atabileceğini” söyledi.
UCM üyesi 79 ülke Trump’ın yaptırımlarının ciddi suçlar için “cezasızlık riskini” arttırdığını ve “uluslararası hukukun üstünlüğünü aşındırmakla tehdit ettiğini” söyledi.
Bu açıklamaya Slovenya, Lüksemburg, Meksika, Sierra Leone ve Vanuatu öncülük ederken Brezilya, İngiltere, Kanada, Fransa ve Almanya da imzacılar arasında yer aldı.
Trump Perşembe günü, soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçları soruşturmak üzere 2002 yılında kurulan mahkemenin, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu hakkında tutuklama emri çıkararak “yetkisini kötüye kullandığını” belirten bir kararname imzaladı.
Merkezi Lahey’de bulunan UCM, yaptırımların “bağımsız ve tarafsız yargı çalışmalarına zarar vermeyi” amaçladığını söyledi. “Dünyanın dört bir yanındaki zulümlerin milyonlarca masum kurbanına adalet ve umut sağlayan” personelin yanında ‘kararlılıkla’ durma sözü verdi.
Mahkeme Başkanı Tomoko Akane şunları söyledi: “Bu tür tehditler ve zorlayıcı tedbirler mahkemenin taraf devletlerine, hukukun üstünlüğüne dayalı uluslararası düzene ve milyonlarca mağdura yönelik ciddi saldırılar teşkil etmektedir.”
Birleşmiş Milletler’den Trump’a yaptırımları geri alma çağrısı
BM insan hakları ofisi sözcüsü Ravina Shamdasani e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, “Mahkeme bağımsız çalışmalarını tam olarak yerine getirebilmelidir,” dedi.
Shamdasani, “Hukukun üstünlüğü ortak barış ve güvenliğimiz için elzem olmaya devam etmektedir. Küresel çapta hesap verebilirlik arayışı dünyayı herkes için daha güvenli bir yer haline getirir.” ifadelerini kullandı.
AB’nin 27 üye ülkesini temsil eden Avrupa Konseyi’ne başkanlık eden Antonio Costa, X’te yaptığı bir paylaşımda bu adımın “uluslararası ceza adaleti sisteminin altını oyduğunu” belirtti.
Avrupa Komisyonu “üzüntüsünü” dile getirdi ve UCM’nin “uluslararası ceza adaletinin ve cezasızlıkla mücadelenin sürdürülmesindeki kilit önemini” vurguladı.
Mahkeme birçok çatışma bölgesinde soruşturmalar yürüttü ve Ukrayna Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Georgiy Tykhy yaptırımlarla ilgili endişelerini dile getirdi: “Yaptırımların mahkemenin Rus saldırganlığının kurbanları için adaleti sağlama kabiliyetini etkilemeyeceğini umuyoruz” dedi.
Trump: UCM gayrimeşru suçlamalarda bulunuyor
Trump’ın kararında mahkemenin “Amerika’yı ve yakın müttefik İsrail’i hedef alan gayrimeşru ve temelsiz eylemlerde bulunduğu” belirtilerek, Afganistan’daki ABD askerleri ve Gazze’deki İsrail askerlerinin işlediği iddia edilen savaş suçlarına ilişkin UCM soruşturmalarına atıfta bulunuldu. Ne ABD ne de İsrail mahkemenin üyesi değil.
UCM savcısı Karim Khan’ın talebi üzerine yargıçlar 21 Kasım’da Netanyahu, eski savunma bakanı Yoav Gallant ve Hamas’ın geçen yıl öldürülen askeri şefi Muhammed Deif hakkında tutuklama emri çıkardı.
Mahkeme, Netanyahu ve Gallant’ın Gazze’deki açlığa sebep olma savaş suçunun yanı sıra cinayet, zulüm ve diğer insanlık dışı eylemler gibi insanlığa karşı suçlarda “cezai sorumluluk” taşıdığına inanmak için “makul gerekçeler” bulduğunu söyledi.
Netanyahu mahkemeyi antisemitizmle suçladı.
Trump 2020 yılında UCM’nin o dönemki savcısı Fatou Bensouda ve diğer üst düzey yetkililere mali yaptırımlar ve vize yasağı getirmişti.
Trump yönetimi, Bensouda’nın Afganistan’da ABD askerlerine karşı savaş suçu işlendiği iddialarına yönelik bir soruşturma başlatmasının ardından harekete geçti. Bensouda 2019 yılında Filistin topraklarındaki olaylarla ilgili bir soruşturma başlatmıştı.
Mevcut savcı Khan daha sonra ABD’yi Afganistan soruşturmasından etkin bir şekilde çıkardı ve bunun yerine Taliban’a odaklanmıştı. Başkan Joe Biden 2021’de göreve geldikten sonra ABD yaptırımlarını kaldırmıştı.
79 States Parties have joined the following statement in support of the International Criminal Court, initiated by a cross-regional core group of 5 countries –
— Luxembourg at the UNpic.twitter.com/IagxIXxB8i
(@LuxembourgUN) February 7, 2025
