“Kültürel Hak İhlali mi? Vegemite Yasağı Tutukluyu Mahkemeye Götürdü
Birçok Avustralyalının kahvaltıda ekmek üzerine sürüp sevdiği ikonik maya bazlı sürülebilir gıda Vegemite, Victoria eyaletindeki tüm cezaevlerinde 2006’dan beri yasak.
Şimdi ise 54 yaşındaki Andre McKechnie, cezaevi yönetimini bu yasağa karşı Victoria Yüksek Mahkemesi’nde dava etmek için harekete geçti.
McKechnie, cinayet suçundan ömür boyu hapis cezası almış ve Port Phillip Yüksek Güvenlikli Hapishanesi’nde tutuluyor. Ona göre, Vegemite’den mahrum bırakılması, “bir Avustralyalı olarak kültürünü yaşama” hakkını ihlal ediyor. Bu talebiyle, Victoria Adalet ve Toplum Güvenliği Bakanlığı ile cezaevlerini yöneten Corrections Victoria’yı mahkemeye verdi. Davanın yaklaşık bir yıl içinde görülmeye başlaması bekleniyor.
Yasağın arkasındaki gerekçeler
Güvenlik Endişeleri: Corrections Victoria, Vegemite’in narkotik köpeklerinin koku almalarını engelleyebileceğini iddia ediyor. Daha önce bazı mahkûmlar, kaçak uyuşturucu paketlerini Vegemite ile kaplayarak köpeklerin yanıltılabileceğini umuyordu.
Maya İçeriği: Yasağın bir diğer nedeni de mayadır. Cezaevi kurallarına göre, maya alkol üretiminde kullanılabileceği için yasaklı.
Üretici Açıklaması: Buna karşın, Vegemite’in eski sahibi Mondelez International, mayanın üretim sürecinde etkisizleştirildiğini ve ürünün fermente edilerek alkole dönüşemeyeceğini ileri sürmüştü.
McKechnie’nin talepleri ve hukuki temeli
McKechnie, İnsan Hakları ve Sorumluluklar Şartı (Charter of Human Rights and Responsibilities Act) kapsamında “Avustralyalı kültürünü yaşama hakkı”nın ihlal edildiğini savunuyor.
Ayrıca, cezaevi yönetiminin ona “refahını sürdürecek nitelikte yeterli gıda” sağlayarak Corrections Act’i ihlal ettiğini belirtiyor.
Mahkemeden, Vegemite yasağı kararının yeniden gözden geçirilmesini ve yasağın hukuka uygun şekilde “yapılmasını” talep ediyor.
Tepkiler ve karşı görüşler
Kurban yakınları ve mağdur hakları savunucuları, davayı “gereksiz” ve “hassasiyeti olmayan” bir talep olarak eleştiriyor.
Öte yandan, sosyal medyada ve kamuoyunda bazı kişiler durumu “ilginç ama kültürel bir mesele” olarak tartışıyor: Vegemite’in yasaklanmasının mantığına hem güvenlik açısından hem de kültürel haklar açısından eleştirel yaklaşanlar var.
Vegemite’in neden onemli?
Tarihi: Vegemite, 1923’ten beri Avustralya’da üretiliyor ve uzun yıllardır B vitamini kaynağı olarak da pazarlanmıştı.
Kültürel Sembol: Birçok Avustralyalı için Vegemite, sadece gıda değil; milli bir ikon sayılıyor. Ülkede hanelerin yaklaşık %80’inde Vegemite bulunuyor.
Diğer Bölgelerde Durum: Victoria dışında bazı eyaletlerde de benzer yasaklar olsa da, Yeni Güney Galler gibi eyaletlerde Vegemite cezaevlerinde serbest bırakılmış durumda.ZAMAN Avustralya
