AİHM, 239 başvurucunun hak ihlaline karar verdi; Türkiye’nin kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesine aykırı uygulamaları eleştirildi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Hizmet Hareketi Camiası soruşturmaları kapsamında tarihi bir karara daha imza attı. Mahkeme Strazburg’da bugün açıkladığı Demirhan ve diğerleri v. Türkiye kararıyla, Abdurrahman Yalçınkaya kararını temel alarak 239 başvurucunun haklarının ihlal edildiğine hükmetti.
Mahkeme, “kanunsuz suç ve ceza olmaz” prensibine dayanarak, benzer çok sayıda ihlal kararının ilerleyen süreçte geleceğini işaret etti. 15 Temmuz sonrası, binlerce kişi herhangi bir hukuki dayanak olmadan bir gecede “silahlı terör örgütü üyesi” olarak suçlanmıştı.
YALÇINKAYA KARARLARI
Büyük Daire’nin 26 Eylül 2023 tarihli Yalçınkaya kararı doğrultusunda AİHM, yeni ihlal kararları vermeye başladı. Bugün açıklanan Demirhan ve diğerleri davasında İkinci Daire, Türkiye’yi mahkum etti.
Kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 6. maddesinde yer alan adil yargılanma hakkı ve 7. maddesinde düzenlenen “kanunsuz suç ve ceza olmaz” ilkesi ihlal edildiği kaydedildi.
OY ÇOĞUNLUĞU İHLAL
İkinci Daire’de yedi hakimden altısı, ihlal kararı yönünde oy kullandı. Türkiye’nin AİHM hakimi Saadet Yüksel ise kararın ihlal içermediği görüşünde birleşti. Daha önce Yalçınkaya kararında da Yüksel, benzer şekilde ihlal olmadığını savunmuştu. Bu kararla birlikte mahkemenin Türkiye aleyhine verdiği ihlal sayısı artmaya devam ediyor.
Büyük Daire, Yalçınkaya kararı kapsamında benzer durumda 8 bin 500 başvurunun karar beklediğini, potansiyel olarak ise 100 bin civarında başvurunun önünde olduğunu hatırlattı. Bu kapsamda, madde 46 uyarınca Türkiye’den sistematik soruna çözüm getirmesi istendi. Ancak gerekli yasal düzenlemeler yapılmadığı için AİHM, toplu ihlal kararları vermeyi sürdürüyor.
PİLOT KARAR VE SONUÇLAR
Strazburg Mahkemesi, Yalçınkaya pilot kararında, ByLock kullanımı, Bank Asya hesabı ve sendika üyeliği gibi gerekçelerle “silahlı terör örgütü üyesi” olarak mahkumiyetlerin hukuki dayanaktan yoksun olduğunu vurgulamıştı.
Büyük Daire, bu kararda hem adil yargılanma hakkı hem de kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesinin ihlal edildiğini tespit etmişti. Türkiye’nin gerekli adımları atmaması nedeniyle, AİHM’nin madde 7 ihlali kararları Türkiye için çok sayıda tekrar edecek.
