Irak’ta protestolar: En az 100 kişinin öldüğü gösteriler neden başladı, nasıl yayıldı?

Irak’ta Salı günü başlayan protesto gösterilerinin beşinci gününde ölü sayısı arttı. Irak Parlamentosu İnsan Hakları Komisyonu’na göre hükümet karşıtı göstericiler ve güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmalarda ölenlerin sayısı 100 civarında.

Komisyon, 3.000’den fazla kişinin de yaralandığını duyurdu.Hükümet, sokağa çıkma yasakları ilan ederek ve internet, sosyal medya erişimine kısıtlamalar getirerek gösterileri kontrol altına almaya çalıştı ancak eylemler şiddetini artırarak devam ediyor. Polis, Cumartesi günü başkent Bağdat’ta ana meydanlara çıkan yolları ve erişim noktalarını kapattı.Parlamento gösterilerin şiddetlenmesi üzerine Cumartesi günü acil toplandı.Yetkililerin Bağdat’ta sokağa çıkma yasağını Cumartesi günü kaldırmasıyla protestocular da eylemlerine meydanlarda, sokaklarda devam etti.

Parlamento’nun İnsan Hakları Komisyonu 540 kişinin de gözaltına alındığını yaklaşık 200’ünün hala gözaltında tutulduğunu söyledi.Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi, protestolarla ilgili açıklamasında ‘göstericilerin meşru taleplerinin duyulduğunu’ belirtip itidal çağrısında bulunmuştu.Ülke, yeni hükümetin geçen yıl göreve başlaması sonrası bu çapta gösterilere tanık olmamıştı. Güvenlik güçleri gösterilere sert şekilde müdahale etti. Başbakan Adil Abdülmehdi, “İnsanların hayal kırıklığını anlıyorum ancak Irak’ın sorunlarının sihirli bir çözümü yok” dedi.Önemli bir kısmını işsiz üniversite mezunlarının oluşturduğu protestocuların bir liderin, oluşumun ya da siyasi partinin öncülüğünde hareket etmedikleri biliniyor.Salı gününden bu yana alınan sert önlemler ya da yetkililerin olayları yatıştırmaya yönelik açıklamaları da sonuç vermedi.Irak’taki protestoların neden şimdi başladığını, altında yatan sebepleri ve olası sonuçlarını 5 soruda derledik.

Protestoların arka planında ne var?

Irak Anayasası, ABD liderliğindeki müttefiklerin ülkeyi işgalinden 2 yıl sonra, 2005’te yazıldı. Ülkede ilk seçimler de aynı yıl yapıldı.Ancak Irak’ta siyasi yapı o tarihten bu yana istikrara kavuşmadı. Bu da ülkede sosyal ve ekonomik durumu, gündelik hayatı doğrudan olumsuz etkiledi. Irak’ın büyük kısmında oluşan güvenlik açığı, beraberinde bombalı saldırıları ve sivillerin ölümlerini de beraberinde getirdi. Bu sebeple zaman zaman protestocular sokağa çıktı.

İşgalin üzerinden 16 yıl geçmesine rağmen ülkedeki ABD etkisinin büyük oranda sürmesi, bir yandan da Şii milisler ve siyasetçiler üzerinden ülkede hakimiyet kurmaya çalışan İran’ın birçok alanda etkili olması, siyasi istikrarın sağlanamaması sonucunu doğurdu. Bu da son birkaç yıldır Iraklılar arasında “ulusal motivasyonla” başlatılan gösterileri tetikledi.2016’dan bu yana zaman zaman ABD’nin, İran’ın ve ülkede kısıtlı da olsa askeri varlık bulunduran Türkiye’nin diplomatik temsilcilikleri önünde protesto gösterileri düzenlendi.BBC TÜRKÇE