Katolik dünyasında tarihi bir an. Yeni papa artık Amerikalı. İlk tepkiler şaşkınlık ve gurur karışımı. Ama biraz duralım ve soralım: Bu sonuç Katolikliğin eksen kayması olabilir mi?
Malum, Katoliklik uzun yüzyıllar boyunca Avrupa merkezli bir din olarak algılandı. Roma’nın taş sokaklarından Vatikan’ın yüksek duvarlarına kadar, her şey Batı Avrupa idi. Ne oldu da şimdi gözler Amerika’ya çevrildi?
Cevabını Papa’yı seçen üyelere sormak gerekiyor.
Amerika Birleşik Devletleri’nde 60 milyonun üzerinde Katolik yaşıyor. Bu nüfusun etnik dağılımı da dikkat çekici: yüzde 54’ü beyaz, yüzde 36’sı Hispanik, yüzde 4’ü Asyalı ve yüzde 2’si siyahi.
1960’lı yıllara kadar ‘yabancı düşmanlığının’ nesnesi olan Katolikler zamanla bu ülkede entelektüel, ekonomik ve politik bir güç odağı haline geldi. Hâlâ aydınlatılamamış John F Kennedy’i cinayeti ve onun Katolik olmasını suikaste kurban gittiği 22 Kasım 1963 yılını da zihninizin arka planına koyup düşünün isterseniz…
Şimdi cevaplandırılması gereken kritik bir soru var: Bir Amerikalının ‘Papa’ seçilmesi, dini evrenselleştirir mi yoksa Amerikanlaştırır mı?
İlk yorumlara göre, bu tercih Katolikliğin küresel temsil gücünü artıracak. Doğru olabilir. Ama Latin Amerika’daki yüz milyonlarca Katolik ne hissedecek? Bir tarafta 60 milyon Katolik diğer tarafta 2024 rakamlarına göre 425 milyon Katolik.
Sadece Brezilya’da 134 milyon Katolik var. Yıllardır Vatikan’a sadakatle bağlı olan bu kitleler, Amerikalı bir kardinalin Papa seçilmesini nasıl okuyacak? Ben şahsen merak ediyorum. Katılımcı demokrasilerin mottosu olan ‘temsilde adalet’ ilkesi ne olacak?
Bir de ters açıdan bakalım: Amerikan Katolikleri uzun süredir “liberaller” ve “muhafazakârlar” olarak ikiye bölünmüş durumda. Yeni Papa bu çatlağı onaracak mı yoksa bu ayrışmayı Vatikan’a da mı taşıyacak?
Unutmamak gerek, Vatikan bir ulus-devlet değil. Her ülkeye eşit mesafede durmak zorundadır. “Amerikalı Papa ABD dış politikasına sıcak bakar!” diye düşünen varsa, kilise tarihini biraz karıştırmalı!
Ve başlıktaki soruya dönelim: Bundan sonra Katolik dünyasının merkezi neresi olacak? Eskiden olduğu gibi Avrupa mı? 425 miyon Katoliğin yaşadığı Latin Amerika mı? Yoksa Roma, Washington’a mı taşınacak?
Ve daha derin soru: Bütün dünyaya yayılmış bir din olan Hristiyanlığın Katolik mezhebi, hakiki anlamda liderliğini Papa’nın memleketiyle mi güçlendirir yoksa insanlığa sunacağı evrensel mesajla mı?
Bekleyip göreceğiz.
Ama şunu şimdiden söyleyebiliriz: Bu tercihin, başta Katolikler olmak üzere tüm dünya için anlamı ve sonuçları olacak.
